Telewerk in tijden van COVID-19
Eén van de maatregelen ter bestrijding van de COVID-19 crisis, is het invoeren van aanbevolen of verplicht telewerk voor werknemers.
Er heerste lange tijd onduidelijkheid omtrent het wettelijk kader van dit type van telewerk. Om het door de overheid aanbevolen/verplicht telewerk nu toch te omkaderen, werd recent in de Nationale Arbeidsraad een nieuwe cao gesloten, cao nr. 149.
In deze nieuwsbrief leggen wij uit wat dit concreet voor u betekent.
Over welk type telewerk gaat het?
Cao nr. 149 voegt een nieuw type telewerk toe, “coronatelewerk”.
Tot de invoering van het coronatelewerk, onderscheidden we twee types telewerk:
- Structureel (= regelmatig) en vrijwillig telewerk geregeld door cao nr. 85. De belangrijkste verplichting in cao nr. 85 is dat werkgever en werknemer een bijlage aan de arbeidsovereenkomst moeten overeenkomen met een aantal verplichte vermeldingen. Deze bijlage omkadert dus het structureel telewerk. Een uitgebreide uitleg daarover vindt u hier.
- Occasioneel telewerk is telewerk dat occasioneel wordt uitgevoerd omwille van overmacht, d.w.z. wanneer de werknemer omwille van onvoorziene omstandigheden en onafhankelijk van zijn wil, niet naar het werk kan komen. Dit type van telewerk vereist geen formeel kader en wordt geregeld in de Wet Wendbaar Werkbaar Werk.
Toen telewerk bij de eerste lockdown in maart 2020 werd opgelegd door de overheid, werd er een tijd lang van uitgegaan dat dit opgelegde telewerk beschouwd kon worden als occasioneel telewerk. Naarmate het opgelegde telewerk bleef duren, begonnen meningen te verschillen en groeide de juridische onzekerheid hierover.
Gezien de terugkerende lockdowns en dus de terugkerende verplichting van telewerk, werd eind januari 2021 de cao nr. 149 ingevoerd, opdat er toch een apart wettelijk kader zou zijn voor het “coronatelewerk” opgelegd door de overheid.
Wie moet een beleid invoeren?
Alle werkgevers wiens werknemers telewerken op basis van een overheidsbeslissing én die nog geen beleid over telewerk uitgewerkt hebben op 1 januari 2021.
! Indien u reeds voor 1 januari 2021 een telewerkbeleid had (bv. in de vorm van een bijlage aan de arbeidsovereenkomst in het kader van cao nr. 85), blijft dit van toepassing.
! Cao nr. 149 laat u nog steeds toe om alsnog een structureel telewerkbeleid voor onbepaalde duur uit te werken, bijvoorbeeld in het kader van cao nr. 85.
Hoe moet de werkgever dit beleid invoeren?
Dit kan op verschillende manieren:
- een collectieve arbeidsovereenkomst op het niveau van de onderneming (indien er een vakbondsafvaardiging in uw onderneming is); of
- een wijziging van het arbeidsreglement; of
- individuele afspraken met de werknemers; of
- meegedeelde telewerk policies.
De individuele afspraken en telewerk policies moeten uitdrukkelijk gecommuniceerd worden, bijvoorbeeld via het intranet, per e-mail etc…
Wat moet dit beleid minstens omvatten?
De bedoeling van de cao nr. 149 is het creëren van een referentiekader voor het corona-telewerk. De telewerker moet met name geïnformeerd worden over de specifieke arbeidsvoorwaarden ter aanvulling of afwijking van de arbeidsvoorwaarden die worden toegepast wanneer hij op de bedrijfslocatie van de werkgever werkt.
Werkgever en werknemer moeten allereerst afspraken maken over:
- de terbeschikkingstelling door de werkgever van de voor het telewerk benodigde apparatuur en technische ondersteuning, bijvoorbeeld de terbeschikkingstelling van een draagbare computer;
- in geval van gebruik van de eigen apparatuur van de telewerker, de vergoeding of betaling door de werkgever van kosten inzake installatie van relevante informaticaprogramma's, gebruiks-, werkings-, onderhouds- en afschrijvingskosten;
- de bijkomende verbindingskosten, bijvoorbeeld gebruik eigen gsm-abonnement van de telewerker.
Werkgever en werknemer moeten in de mate van het mogelijke afspraken maken over:
- de uurroosters. Bij gebrek daaraan, volgt de telewerker in principe zijn gewoonlijk uurrooster;
- controle van de resultaten en beoordelingscriteria;
- (on)bereikbaarheid van de telewerker.
Verder moet de werkgever de werknemer in ieder geval informeren over:
- de regels van de onderneming inzake de bescherming van gegevens en de beperkingen en sancties ten aanzien van het gebruik van IT-apparatuur en –tools;
- de manieren waarop de werkgever controle uitvoert op de resultaten en /of de uitvoering van het werk van de werknemer (indien van toepassing). Enige controle gebeurt op gepaste, proportionele wijze en met inachtneming van GDPR-regels
- welzijnsbeleid en preventierichtlijnen, in het bijzonder over de inrichting van de werkpost, het goede gebruik van de beeldschermen en de beschikbare ondersteuning op het vlak van techniek en informatica;
- De ondersteuning geboden door de direct leidinggevende, de preventieadviseurs bevoegd voor arbeidsveiligheid, arbeidsgeneeskunde en psychosociale aspecten van de interne of externe preventiedienst, en desgevallend van de vertrouwensperso(o)n(en), alsook hun namen en contactgegevens .
Andere modaliteiten van “coronatelewerk”
De telewerker geniet dezelfde rechten en plichten inzake arbeidsvoorwaarden als deze die worden toegepast wanneer hij op de bedrijfslocatie van de werkgever werkt.
Verder organiseert de telewerker zelf zijn werk, binnen het kader van de in de onderneming geldende arbeidsduur.
Ten slotte bepaalt cao nr. 149 dat de werkgever passende maatregelen moet nemen om de verbondenheid van de telewerkers met de collega’s en met de onderneming te behouden en isolatie te voorkomen, met bijzondere aandacht voor “kwetsbare” werknemers.
Geldigheidsduur
Cao nr. 149 is gesloten voor bepaalde duur en is geldig tot en met 31 december 2021.
Actiepunt
Heeft u nog geen formeel telewerkbeleid opgesteld binnen uw onderneming, dan dient u zo snel mogelijk een beleid uit te werken om in regel te zijn met cao nr. 149.
